Zagrożeń i wyzwań w Internecie jest zapewne równie dużo, jak fenomenalnych korzyści z nim związanych. Te pierwsze nie powinny jednak odstraszać od korzystania z sieci i przekreślać tych drugich. Dlatego właśnie Fundacja Panoptykon – we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej (projekt Szkoła z klasą 2.0) i Fundacją Nowoczesna Polska – opracowała serię „podręczników” wyjaśniających krok po kroku jak świadomie i bezpiecznie korzystać z Internetu.
Czy Internet jest niebezpieczny?
Rzeczywistość współczesnego Internetu to cloud computing – czyli przetwarzanie danych na serwerach wirtualnych (w tzw. chmurze); portale społecznościowe zrzeszające dziesiątki milionów osób; marketing behawioralny i reklama wykorzystująca rzeczywistą tożsamość (już nie tylko psychologiczny profil!) konsumenta; zaawansowane techniki profilowania i analizy danych w czasie rzeczywistym; coraz dalej idąca integracja usług komunikacyjnych (poczty elektronicznej, komunikatorów, telefonii internetowej itp.) w rękach kilku potężnych dostawców; wreszcie, wyszukiwarki internetowe, które nie tylko „pamiętają” profile swoich użytkowników, ale dostosowują do nich wyniki kolejnych wyszukiwań.
Te zjawiska przynoszą nie tylko większą wygodę, ale także nowe zagrożenia dla naszej prywatności. W cyfrowym świecie każde zachowanie generuje cyfrowy ślad („cyfrowe spaliny”), który ujawnia bardzo dużo na nasz temat: pozwala na zrekonstruowanie naszego stylu życia, codziennych rutyn i profilu psychologicznego. Do tego zestawu dochodzą tzw. metadane – czyli dane na temat naszej lokalizacji, czasu działania czy używanej technologii – które notorycznie ujawniamy poprzez sam fakt wysyłania cyfrowego komunikatu. Na podstawie zestawu takich informacji można np. z wielkim prawdopodobieństwem przewidzieć nasze zachowanie w przyszłości a tym samym nasze preferencje, jako konsumentów i użytkowników sieci.
Skąd się biorą zagrożenia dla prywatności?
Cenne informacje na własny temat dobrowolnie „rozrzucamy” w Internecie i tym samym udostępniamy innym – w szczególności firmom zainteresowanym profilowaniem swoich potencjalnych klientów. Robimy to poprzez sam fakt korzystania z cyfrowych technologii i opartych na nich usług. Dobrowolnie nie zawsze jednak znaczy świadomie.
Badania pokazują, że świadomość tego, jak działają tzw. nowe technologie, jakie informacje o sobie generujemy i jak te dane mogą zostać wykorzystane, jest w Polsce bardzo niska. Zdecydowanie nie nadąża ani za rozwojem samych technologii komunikacyjnych ani za równie dynamicznym wzrostem ich dostępności. Szkoła tego nie uczy, media niechętnie drążą trudny temat, a same firmy nie spieszą się do informowania klientów o tym, jak informacja przez nich generowana może zostać użyta. Nie spieszą się, ponieważ zarabiają na naszej niewiedzy.
Jako użytkownicy Internetu mamy jednak prawo wiedzieć, że:
- w zasadzie wszystko, co przesyłamy za pośrednictwem poczty lub komunikatorów może być analizowane, a my sami profilowani
- analizowane jest także to, jak poruszamy się po sieci – w co „klikamy”, w jaki sposób przechodzimy z jednych stron, na inne
- śledzą nas nieustannie coraz nowsze generacje „ciasteczek” (cookies) – czyli plików, które umożliwiają identyfikowanie nas podczas korzystania z rozmaitych usług internetowych i przeglądania stron WWW
- na gromadzeniu informacji o naszym zachowaniu w sieci opiera się m.in. reklama behawioralna, czyli główne źródło zarobku firm, które oferują nam „darmowe” usługi
- w cyfrowym świecie walutą, którą płacimy stała się nasza prywatność
- „rozrzutność” w dzieleniu się informacjami zwiększa zagrożenie kradzieżą tożsamości, włamaniem na konto poczty elektronicznej czy konto bankowe…
Zagrożeń i wyzwań w Internecie jest zapewne równie dużo, jak fenomenalnych korzyści z nim związanych. Te pierwsze nie powinny jednak odstraszać od korzystania z sieci i przekreślać tych drugich. Dlatego właśnie Fundacja Panoptykon – we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej (projekt Szkoła z klasą 2.0) i Fundacją Nowoczesna Polska – opracowała serię „podręczników” wyjaśniających krok po kroku jak świadomie i bezpiecznie korzystać z Internetu.
Publikujemy już pierwsze trzy opracowania – naszym zdaniem odpowiadające na problemy i zagrożenia najczęściej spotykane przez użytkowników – ale planujemy tworzyć kolejne. Do wspólnej pracy nad aktualizacją tych opracowań i tworzeniem kolejnych zapraszamy wszystkich, którzy chcą się podzielić swoją wiedzą o Internecie.
Zapraszamy do uczenia się Internetu i rozwijania „podręczników” razem z nami!
Materiały do pobrania:
JAK BEZPIECZNIE PRZEGLĄDAĆ STRONY INTERNETOWE [PDF]
JAK BEZPIECZNIE WYSYŁAĆ I ODBIERAĆ INFORMACJE [PDF]
JAK BEZPIECZNIE KORZYSTAĆ Z SERWISÓW SPOŁECZNOŚCIOWYCH (WEB 2.0) [PDF]
Więcej na ten temat:
Gazeta Wyborcza: Sieć, czyli spaliny naszego życia (wywiad z Katarzyną Szymielewicz i Kamilem Śliwowskim)
Gazeta Wyborcza: Kilka rad, jak uniknąć zagrożeń w sieci
Zapraszamy także na stronę projektu Szkoła z klasą 2.0 Centrum Edukacji Obywatelskiej
