W dwóch poprzednich odcinkach przewodnika poruszyliśmy najbardziej podstawowe zagadnienia techniczne związane z ochroną prywatności poprzez odpowiednią konfigurację przeglądarki i wybór dodatków do niej. Czas na następny krok, w którym zadbamy o prywatność w serwisach społecznościowych. Wiedza na ten temat jest mniej powszechna, a skuteczność rozwiązań zależy od dobrej woli firmy, która dostarcza daną usługę. Musimy jej zaufać, że przestrzega własnego regulaminu i polityki prywatności, bo sprawdzenie, jak jest w rzeczywistości, jest trudne, jeśli nie niemożliwe.
Przeczytaj pozostałe odcinki cyklu „Odzyskaj kontrolę w sieci”:
Na początku trzeba zrozumieć zasady, na jakich działają portale społecznościowe. Ich dostawcy zbierają ogrom informacji o użytkownikach – ci zaś nie mają możliwości nawet sprawdzić, jakiego rodzaju są to dane. Nie wszystkie kategorie są ujęte na poziomie ustawień, a te, które są – nawet po zmianie ustawień – mogą być nadal zapisywane na serwerach dostawcy, choć będą już niewidoczne dla użytkownika czy jego znajomych. Nie zmienia to faktu, że warto się przyjrzeć możliwościom konfiguracji i dostosować ustawienia portalu do własnych potrzeb. Nie ma powodu, żeby zgadzać się na domyślnie proponowaną konfigurację, która w przypadku portalu komercyjnego ma na celu ułatwić mu zbieranie danych i dzielenie się nimi.
W tym odcinku poradnika przedstawiamy tylko wycinek z ponad 700 dostępnych na Facebooku ustawień dotyczących zbierania danych i ochrony prywatności, które na dodatek często się zmieniają. Mamy jednak nadzieję, że ułatwi Wam to odzyskanie przynajmniej częściowej kontroli nad tym narzędziem.
Co i komu udostępniasz
Domyślnie po założeniu nowego konta na Facebooku publikowane przez Ciebie wpisy są tylko dla znajomych. Możesz udostępniać je publicznie (będą dostępne nawet bez zalogowania się na portal) lub wskazać konkretne osoby lub grupy osób uprawnione do czytania i oglądania twoich postów (tylko znajomi, znajomi znajomych, wszyscy). W ten sam sposób możesz udostępniać nie tylko wpisy, ale też np. zdjęcia, informacje o stronach, które „lubisz”, treści publikowane przez Twoich znajomych na Twojej tablicy czy przez aplikacje, z których korzystasz.
Pamiętaj jednak, że są to jedynie ustawienia widoczności treści dla innych użytkowników i nie ograniczają one dostępu do nich przez samego Facebooka ani tzw. third-parties, czyli firm i dostawców usług, które z Facebookiem współpracują.
Ilustracja 1. Gdzie znajdziesz ustawienia prywatności?
Największą kontrolę masz nad tymi treściami, które sam/-a publikujesz. Ty decydujesz, co napiszesz, jakie zdjęcie opublikujesz. Po publikacji możesz jeszcze ograniczać albo poszerzać grono osób, dla których opublikowane informacje są dostępne. Możesz ograniczyć widoczność swoich starszych postów czy nawet je usunąć. Uwaga: usunięcie postu czy zdjęcia po publikacji na Facebooku nie gwarantuje, że zniknęło ono z sieci. Ktoś mógł je skopiować lub zrobić zrzut ekranu. Raz opublikowane treści pozostają też w pamięci samego Facebooka, także przez jakiś czas po usunięciu konta w portalu.
Zakres widoczności publikowanych treści możesz ustawić zarówno dla pojedynczych wpisów czy zdjęć (ilustracja 2), jak i globalnie – w ustawieniach prywatności dla przyszłych i przeszłych treści (ilustracja 3). Wśród szczegółowych ustawień znajdziesz również możliwość wskazania, na podstawie jakich informacji inne osoby będą mogły Cię wyszukać oraz czy Twój publiczny profil ma być widoczny dla wyszukiwarek poza serwisem (ilustracja 3).
Ilustracja 2. Ustawienia widoczności dla pojedynczego wpisu.
Ilustracja 3. Panel ustawień prywatności. Tu zdefiniujesz, kto będzie mógł oglądać Twoje posty, kto będzie mógł się z Tobą kontaktować lub wyszukiwać Twój profil (znajomi, znajomi znajomych, wszyscy).
W głównym panelu ustawień znajdziesz więcej możliwości. Zdecyduj, kto będzie mógł publikować na Twojej tablicy – każdy, nikt, znajomi czy znajomi znajomych. Możesz też akceptować wybrane posty (ilustracja 4, punkt 1). Zdecyduj, kto będzie mógł oznaczać Cię w postach: możesz włączyć powiadamianie, kiedy ktoś oznaczy Cię na zdjęciu lub w poście, i akceptować lub nie dane oznaczenie (ilustracja 4, punkt 2). Uwaga: niezależnie od Twoich ustawień posty i zdjęcia, w których Cię oznaczono, nadal będą widoczne na tablicy osoby, która Cię oznaczyła, i dla osób, którym udostępnia ona swoje wpisy.
Ilustracja 4. Panel ustawień osi czasu (1) oraz zarządzania znacznikami w postach innych osób (2).
Aplikacje
Im więcej i im aktywniej korzystasz z tego serwisu społecznościowego, tym bardziej szczegółowe ustawienia będą Ci potrzebne. Dotyczy to zwłaszcza aplikacji. Każda aplikacja, której używasz, posiada osobne ustawienia (ilustracja 5).
Ilustracja 5. Ustawienia widoczności i udostępnianych informacji dla pojedynczej aplikacji.
Facebook udostępnia informacje o każdej aplikacji i umożliwia zmianę ich szczegółowych ustawień. Poza tym umożliwia całkowite zablokowanie tzw. platformy, czyli możliwości logowania się do innych stron i serwisów przez konto na Facebooku. Zablokowanie tej możliwości oznacza również uniemożliwienie zbierania przez Facebooka danych z tych stron, a także „natychmiastowej personalizacji”, czyli dostarczania profilowanych reklam na bazie Twoich bieżących zachowań w sieci (ilustracja 6, punkt 1). Wyłączenie platformy znacząco ogranicza ilość informacji o Tobie, które agreguje Facebook. W połączeniu z blokowaniem na stronach internetowych elementów śledzących, np. za pomocą odpowiednich wtyczek, jest to już satysfakcjonujący poziom ochrony przed łączeniem danych z wielu źródeł przez jeden podmiot. Jeśli korzystanie z platformy jest dla Ciebie wygodne, ogranicz liczbę usług, do których logujesz się za pomocą danych do jednego konta. W ten sposób nie tylko zwiększysz poziom ochrony prywatności, ale również bezpieczeństwa danych. W przypadku ich wycieku lub wykradzenia danych z jednej usługi narażone będą również dane przechowywane przez pozostałe.
Ilustracja 6. Panel ustawień platformy (1) oraz danych o nas, z których mogą korzystać inne osoby w aplikacjach (2).
Nawet jeśli nie korzystasz z aplikacji, ale robią to Twoi znajomi, aplikacja może mieć Twoje dane – jeśli ich widoczność jest ustawiona jako publiczna. Możesz to zmienić, decydując, jakie (żadne?) informacje o Tobie mogą być wykorzystywane w aplikacjach przez inne osoby (ilustracja 6, punkt 2).
Polubienia i znaczniki
Facebook zapamiętuje każdą Twoją aktywność. Czy to będzie komentarz, kliknięcie „Lubię to”, obejrzenie filmu, zagranie w grę czy zapytanie w wyszukiwarce serwisu – wszystkie te rzeczy znajdziesz w dzienniku aktywności. Możesz usuwać z niego pojedyncze elementy swojej historii lub, jeśli to możliwe, zmienić je dla kilku kategorii informacji. Tych zaś znajduje się tutaj kilkanaście, z różnymi ustawieniami. Ustawienia Twoich wpisów, komentarzy, polubień są zgodne z Twoimi ogólnym ustawieniami widoczności postów. Historia wyszukiwania daje możliwość usunięcia z niej konkretnych zapytań (możesz usunąć ją również w całości). Podobnie jest w przypadku historii wydarzeń, w których oznaczyłeś/-aś swój udział.
Ilustracja 7. Dziennik aktywności.
Kopia zapasowa danych i usuwanie konta
Po wielu kontrowersyjnych zmianach swojej polityki Facebook wreszcie umożliwił całkowite usunięcie konta. Jest to długa procedura, ale po jej zakończeniu Facebook obiecuje usunąć większość posiadanych o użytkowniku informacji. Niektóre, np. tzw. graf znajomych, pozostają w serwisie na wypadek ponownego założenia konta.
Serwis umożliwia użytkownikowi pobranie kopii jego danych i treści, które udostępnił. Opcję tę znajdziesz w archiwum dostępnym w panelu Ustawienia > Ogólne > Pobierz kopie swoich danych.
Bezpieczeństwo
Niezależnie od tego, czy korzystasz z Facebooka prywatnie, czy służbowo, warto, żebyś zadbał/-a o bezpieczeństwo swojego konta i informacji na wypadek utraty kontroli nad kontem lub urządzeniem, za pomocą którego z niego korzystasz. Jeśli logujesz się do serwisu z wielu urządzeń, możesz zdalnie wylogować się z innych sesji. Opcję tę znajdziesz w zakładce Ustawienia > Bezpieczeństwo > Miejsce logowania – widnieje tam lista urządzeń i ostatnich sesji. Warto rozważyć również podwójny sposób weryfikacji przy logowaniu, nie za pomocą maila i hasła, ale dodatkowo z tokenem SMS, co znacząco utrudni możliwość przejęcia kontroli nad kontem. Niestety takie zabezpieczenie wymaga udostępnienia Facebookowi numeru telefonu.
Co poza ustawieniami?
Tak jak wspominaliśmy na początku, oferowane przez Facebooka ustawienia pozwalają użytkownikom zarządzać raczej widocznością treści niż prywatnością informacji o nich samych. Jeśli chcesz ograniczyć ilość informacji, jakie ma o Tobie Facebook, bez konieczności rezygnowania z niego, masz kilka możliwości.
Jeśli już zablokowałeś/-aś platformę Facebook, możesz jeszcze zablokować śledzenie Cię przez nią na innych stronach. Pomogą w tym takie wtyczki jak Disconnect czy Privacy Badger, opisane w odcinku II naszego cyklu. Na urządzeniach mobilnych bezpieczniej będzie logować się do Facebooka za pomocą przeglądarki internetowej z zainstalowanymi wtyczkami. Aplikacje mobilne (Facebook Mobile i Facebook Messenger) żądają dostępu do większej ilości danych z urządzenia, np. kontaktów z książki adresowej, czy możliwości obsługi aparatu fotograficznego.
Kamil Śliwowski, Anna Obem
Materiał jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
