Nowe technologie w edukacji stały się w ostatnich latach jednym z ważniejszych tematów debaty publicznej. Za sprawą takich programów, jak Cyfrowa Szkoła Ministerstwa Edukacji Narodowej nowe rozwiązania zaczynają być wdrażane coraz bardziej kompleksowo: od sprzętu, przez szkolenia nauczycieli, po cyfrowe zasoby edukacyjne. Program nie jest rewolucyjny – wiele nauczycielek i nauczycieli decyduje się odważniejsze działania. Nie zmienia to faktu, że stoimy przed realną perspektywą masowej cyfryzacji polskiej szkoły w ciągu kilku lat. Między zachwytem nowymi technologiami a debatą na temat kosztów ich wdrażania dostrzegamy jednak poważną lukę. Jak podczas intensywnego promowania nowych rozwiązań, uczyć również krytycznego podejścia do korzystania z nich? Jak skutecznie rozwijać kompetencje cyfrowe, nie zapominając o bezpieczeństwie? Jak przygotować uczniów na zagrożenia związane z obecnością w kontrolowanym i ingerującym w prywatność środowisku, jakim jest Internet? Na te pytania polska szkoła wciąż nie ma gotowej odpowiedzi.
Przy okazji 1 września warto zastanowić się, czy jako dorośli jesteśmy gotowi na rozmowę o roli Internetu i nowych technologii w życiu młodego pokolenia. Czy na pewno wiemy, jak młodzież korzysta z sieci? Czy jesteśmy przygotowani do odpowiadania na trudne pytania i wsparcia w rozwiązywaniu problemów? Rodzice i szkoła stoją przed wyzwaniem nie tylko uczenia korzystania z nowych technologii, ale również podjęcia się aktywnego i konstruktywnego uczestnictwa w cyfrowym życiu dzieci. Jak sobie z tym radzić w szkole, podpowiadamy na Cyfrowej Wyprawce – naszym edukacyjnym portalu adresowanym do nauczycieli i innych osób zainteresowanych cyfrową edukacją.
Jesteśmy świadkami błyskawicznych zmian dotyczących tego, jak młodzież korzysta z sieci. W zeszłym roku ogłaszano już, że młodzi przestają używać Facebooka, a potem… że masowo do niego wracają. Liczba użytkowników portalu Ask.fm – dzięki popularności wśród nastolatków – w ciągu roku wzrosła z kilkuset tysięcy do ponad 2,5 miliona. Niestety, w mediach te liczby przytaczane są najczęściej w kontekście komercyjnego potencjału firm internetowych. Nadal niewiele rozmawiamy o tym, że potencjał ten opiera się na sprzedaży reklamodawcom danych użytkowników. Współczesna szkoła nie dostarcza wiedzy, co to właściwie oznacza dla młodych użytkowników. Brakuje w niej miejsca na naukę kompetencji potrzebnych do bezpiecznego poruszania się w internetowym środowisku. W jednej z naszych nowych lekcji opublikowanych na Cyfrowej Wyprawce – „Informacja – cena internetowych usług” – podpowiadamy, co powinien wiedzieć każdy gimnazjalista, zanim skorzysta z darmowej usługi w sieci.
Brak świadomości konsekwencji korzystania z różnych usług nie dotyczy jednak tylko nastolatków. Nauczyciele, którzy chcą być na czasie i mieć stały kontakt ze swoimi uczniami, starają się coraz odważniej wchodzić w Internet. Warto robić to świadomie, dbając o bezpieczeństwo danych uczniów i poufność komunikacji. Lekcja „Bezpieczeństwo informacji w sieci” to podstawa, od której warto zacząć. Pomoże nie tylko poszerzyć wiedzę, ale przede wszystkim podpowie, na co warto zwrócić uwagę, rozmawiając z nastolatkami o bezpiecznej komunikacji w Internecie.
Poznanie technicznego aspektu działania nowych technologii, to nie wszystko. Ważne jest również zrozumienie, jak korzystanie z nich wpływa na nasze życie. W ramach Cyfrowej Wyprawki staramy pokazać, jak rozmawiać o prywatności i dlaczego warto o nią dbać – szczególnie w dobie wiecznie podłączonych do sieci urządzeń i aplikacji, które ułatwiają nam bezrefleksyjne dzielenie się wszystkim, co widzimy i o czym myślimy. Przyjrzenie się własnym działaniom w sieci pod kątem konsekwencji dla ochrony prywatności przyda się każdemu, zarówno uczniom w szkołach, jak i dorosłym. Lekcja „Granice prywatności w sieci” podpowiada, jak zachęcić do takiej refleksji.
Nowe propozycje lekcji dotykają bardzo konkretnych problemów, których przejawy widzimy coraz częściej, również w życiu młodzieży, korzystającej z sieci znacznie intensywniej niż jej rodzice. Podobnie jak w przypadku poprzednich materiałów z serii Cyfrowa Wyprawka, staraliśmy się tak konstruować lekcje, by służyły one uczeniu konkretnych kompetencji, istotnych w codziennym życiu, a nie tylko przekazaniu wiedzy technicznej, która szybko się dezaktualizuje (zainteresowani znajdą więcej informacji na ten temat w Czytelni, która stanowi element każdego zestawu lekcyjnego). W najbliższych miesiącach możecie spodziewać się kolejnych materiałów dla szkół gimnazjalnych oraz liceów. Oraz tekstów o bezpieczeństwie publikowanych na stronie Panoptykonu.
Polecamy również serię filmów, w których poruszamy problem powszechnego nadzoru (nie tylko cyfrowego) oraz erozji prywatności. Animacje opowiadają o kłopotach współczesnej rodziny związanych z tym, że trudno zachować kontrolę nad informacjami o sobie, w sytuacji gdy prawie wszystkie narzędzia, z których korzystamy, śledzą i rejestrują niemal każdą naszą aktywność.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami o naszych działaniach edukacyjnych, zaglądaj na naszą stronę lub zapisz się na newsletter PanOptyka. Jeśli chcesz skorzystać z materiałów z Cyfrowej Wyprawki lub filmów w szkole i masz pytania z tym związane, napisz do nas na adres: fundacja@panoptykon.org.
Zasoby edukacyjne publikowanie na stronie Cyfrowej Wyprawki udostępniamy na wolnych licencjach, tak aby każdy mógł z nich swobodnie korzystać. Jeśli uważasz, że ten projekt warto rozwijać, wesprzyj go wpłatą na konto lub kup panoptykonową koszulkę. Koszulkowa zbiórka publiczna przeznaczona na rozwój materiałów edukacyjnych trwa do 14 października.
Kamil Śliwowski, Małgorzata Szumańska
